Saatimizin sesini kısmak için saniyenin üstüne tıklayın.
egedersler
İstifdam
Şairin cevâbını bildiği bir konuyu soru şekline sokarak söylemesine istifhâm (soru sorma) sanatı denir. Şair ifâdeyi soru şeklinde düzenlemekle karşısındakinden cevap beklemez. Sözü daha etkili kılmak, okuyucunun dikkatini işlediği konuya daha iyi çekebilmek için bu yola başvurur.
İstifhâm sanatı Tecâhül-i ârif sanatıyla karıştırılmamalıdır. Bu sanatı Tecâhül-i âriften üç noktada ayırabiliriz.
1. İstifhâm sanatında şair karşısındakinden cevap beklemez. Kafasındaki düşünceyi soru şeklinde söyler. Tecâhül-i ârif sanatında ise sorunun içinde cevap da bulunur. Şair sorusunun cevabını okuyucuya sezdirir.
2. Tecâhül-i ârif sanatının ikinci bir şekli daha vardır ki özel gaye için yapılır. Sanatkâr karşısındakini neşelendirmek (tenşit) veya azarlayıp hizaya getirmek (tevbih) için bildiğini bilmezlikten gelir. İstifhâm sanatının böyle bir maksadı yoktur. Sadece ifadeyi daha etkili kılmak için bu sanata başvurulur.
3. Tecâhül-i ârifte söz mecâzî bir mana kazanır. Aksi hâlde sanat gerekli etkiyi yapmaz, karşıdakini kırıcı bir söz yığınına dönüşür. İstifhâm sanatında ise mecâzî mana söz konusu değildir. Kelimeler gerçek anlamlarında kullanılmıştır (Geniş bilgi için bkz. Tecâhül-i arif).
Bu özelliklerinden dolayı istifhâm sanatını kelimenin gerçek manası ile yapılan sanatlar bölümüne dâhil edebiliriz. Sanatkârın, sözün tesirini arttırmak gibi bir maksadı bulunduğu için de bu sanat fikre bağlıdır.
Gökte top sesleri bir bir nerelerden geliyor?
…
Belgrad'dan mı? Budin, Eğri, Uyvar'dan mı?
Son hudutlarda yücelmiş sıra dağlardan mı?
Deniz ufkunda bu top sesleri nerden geliyor?
…
Adalar'dan mı? Tunus'dan mı, Cezayir'den mi?
…
O mübarek gemiler hangi seherden geliyor?
(Y. Kemâl, Süleymâniyede Bayram Sabahı, KGK, s. 12-13)
Şair bayram sabahı duyduğu top seslerindenduygulanarak, eski donanmalarımızı, ordularımızı veonların zaferlerini hatırlıyor. Bayram sabahı duyduğutop seslerinin o sesler olmadığını biliyor. Ama mısraları soru şeklinde düzenleyerek hem ifadeyi daha etkili hâle getiriyor hem de top seslerine tarihî bir perspektif kazandırıyor.
Bugün 61 ziyaretçi (70 klik) kişi burdaydı!