Saatimizin sesini kısmak için saniyenin üstüne tıklayın.
egedersler
İham
Mısra veya beyitteki bir kelimenin iki yahut daha fazla anlamı konu ile ilgili olduğu takdirde Îhâm sanatı meydana gelir. Îhâm'ın kelime manası vehme düşürmektir. Yani şair kelimeyi öyle kullanır ki, okuyucu o kelimenin bütün gerçek manalarıyla şiiri anlayabilir. Dolayısıyla "Acaba hangi manada kullandı?" diye tereddütte kalınabilir veya herkes kendi anladığı manada kullanıldığını vehmeder.
Îhâmla ilgili bir örnek verdikten sonra, bu sanatın Tevriye, İstihdam ve Kinâye gibi sanatlardan ayrıldığı noktaları gözden geçelim:
Her gelen rind KANAR zevke bu mecliste Kemâl
Cânib-i rahmete son çektiği sâgarle döner
(Yahya Kemâl, Tanbûrî Cemil'in Ruhuna Gazel, EŞR, s.82)
Yukarıdaki beyitte geçen "kanar" kelimesinde îhâm sanatı vardır. Kelime "aldanmak" ve "doymak" manalarına gelir. Beyit bu iki karşılık ile de açıklandığı zaman mana çıkar.
1. Kemâl, her gelen rind bu mecliste zevke aldanır / Rahmet cânibine son çektiği kadehle döner.
2. Kemâl, her gelen rind bu mecliste zevke doyar / Rahmet cânibine son çektiği kadehle döner.
Tevriye sanatı da îhâm gibi kelimenin iki gerçek manası üzerine kuruludur. Fakat onda kelimenin uzak manası kast edilir. (Bkz. Tevriye) îhâmda ise manaların ikisi de şiire uyar. Tercih söz konusu değildir. Kinaye'ye gelince ihamdan kolayca ayrılır, zîrâ Kinaye'de kelimenin gerçek manası yanında mecazî mana da vardır ve kast edilen mana kelimenin mecazî manasıdır. (Bkz. Kinaye).
İstihdam sanatı îhâma son derece yakın bir sanattır. Onda da kelimelerin gerçek manası söz konusudur. Yalnız beyitte kelimenin her iki manası için de işaret vardır. Îhâmda sadece kelimenin meşhur manasına işaret edilir. Yukarıdaki beyitte "kanar" kelimesinin içki içerek doyuma ulaşmak manasına işaret vardır. Bunlar "sâgar çekmek" kelimeleridir. Kelimenin "aldanmak" şeklindeki manasına ise herhangi bir işaret yoktur.
Geç vakit semtime döndüm Koca Mustâpaşa'dan
Kalbim ayrılmadı bir an o güzel rü'yâdan
(Yahya Kemâl, Koca Mustâpaşa, KGK, s.51)
"bir an" kelimelerinde îhâm sanatı vardır. Kelimenin "kısa bir müddet" ve "hiç, hiçbir zaman" şeklindeki anlamlarının bu beyitte yeri vardır.
1. Kalbim kısa bir müddet o güzel rüyâdan ayrılmadı,
2. Kalbim o güzel rüyâdan hiç ayrılmadı.
Taştîrimiz bu sâyede az çok bahâ bulur
Bâkî kalur sahîfe-i âlemde âdımız
(Yahya Kemâl, Bâkl'nin Gazelini Taştır, EŞR, s. 113)
"Bâkî" kelimesinde îhâm sanatı vardır. 1. Şair Bâkî, 2. Sonsuz, sonsuza kadar.
Güzellerde vefâ olmaz demek yanlıştır ey Bâkî
Olur vallahi billahi heman yalvarı görsünler
(Bâkî)
“Yalvar” kelimesinde îhâm sanatı vardır. Kelime 1. Yalvarmak, 2. Eskiden İran’da kullanılan bir çeşit para anlamlarına geliyor.
Beytin manası: 1. Olur vallahi billahi yeter ki yalvarsınlar, 2. Olur vallahi billahi yeter ki yalvarı (parayı) görsünler, şeklinde anlamlandırılabilir.
Bugün 65 ziyaretçi (75 klik) kişi burdaydı!